Vitaminler, sağlıklı yaşamın vazgeçilmez bir
parçası olan organik bileşiklerdir. Vitaminler hakkında genel bilgi,
vitamin çeşitleri ve yararları
Vitaminler hakkında genel bilgi, vitamin çeşitleri ve yararları
Vitaminler genel bilgi
Vitaminler, sağlıklı yaşamın vazgeçilmez bir parçası olan organik
bileşiklerdir. Vitamin Latince yaşam anlamına gelen "vita" sözcüğünden
kaynaklanır. Vitaminler yağda ve suda eriyenler olarak iki gruba ayrılır
.
Yağda eriyen vitaminler: A, D, E ve K vitaminleridir .
Suda eriyen vitaminler: B grubu vitaminler ile C vitaminidir .
Vitamin çeşitleri
A vitamini
A vitamini yağda eriyen vitaminlerdendir. Karaciğerde
depolanan bu vitamin ısıya ve pişirmeye dayanıklıdır. Enfeksiyonlara
karşı direnci arttırır normal büyüme, üreme, kemik ve diş gelişimi,
görme için gereklidir. Cildin tırnakların ve saçların sağlıklı kalmasını
sağlar. Diş ve dişetleri için büyük önem taşır .
A vitamini hangi besinlerde bulunur: Kayısı, kuşkonmaz, maydanoz, ıspanak, havuç, kereviz, marul, portakal, erik, domates
B1 vitamini
Kasların ve sinir sisteminin faliyeti için gereklidir.Yetersizliğinde iştahsızlık, huzursuzluk, bellek zayıflığı ve dikkat azalması görülür. Bu vitamin öncelikle şeker hastalığı, doku sertleşmesi, sinirsel hastalıklar önlenmesinde kullanılır ve yaşlı insanların zihinsel fonksiyonların sürdürebilmesine yardımcı olur.
B1 vitamini hangi besinlerde bulunur: Buğday, kepek, bira mayası,
taze sebze meyve, koyun eti, sığır eti, balık eti, yumurta, süt
B2 vitamini
Suda eriyen bir vitamindir ve vücutta depolanmaz.
Eksikliğinde dilde kızarma, yanma hissi, ağız çevresi ve dudaklarda
kızarma, tahriş, çatlaklar, gözlerde kaşıntı, yanma hissi, katarakt
oluşumu, saçların dökülmesi, çocuklarda büyüme yavaşlaması, kilo kaybı,
sindirim sorunları oluşur.
B2 vitamini hangi besinlerde bulunur: Buğday unu, patates, et, süt,
yumurta, peynir, kepek, yeşil sebzeler, havuç, fındık, yer fıstığı,
mercimek
B3 vitamini
Protein, yağ ve karbonhidrat metabolizması için gerekli olan bir vitamindir. Yetersiz beslenme sonucu deriyi sinir sistemini tutan pellegra adlı hastalık ortaya çıkar. Hücrelerin oksijeni kullanabilmeleri için gereklidir. Midede sindirimin temel taşları olan asitlerin üretimini sağlar.
B3 vitamini hangi besinlerde bulunur: Bira mayası, kepek, yer
fıstığı, sakatat, kırmızı et, balık, buğday, baklagiller, un, yumurta,
süt, limon, kabak, incir, portakal, hurma
B6 vitamini
Sinir sistemi ve hormonların çalışmasını düzenler.Vücudun
savunmasında antikor ve akyuvar oluşumunda rol oynar. Eksikliğinde
migren tipi baş ağrısı, kansızlık, ciltte kuruluk, görme problemleri,
uyuşukluk, adele zayıflığı ve krampları oluşur . Hayvansal ve bitkisel
besinlerde düşük yoğunlukta bulunur.
B6 vitamini hangi besinlerde bulunur: Muz, avakado, tavuk eti, patates, ıspanak, bezelye, bira mayası, havuç, yumurta, balık
B12 vitamini
Normal büyüme gelişmede olumlu rol oynar. Sinir
hasarlarında tedavi edici rol oynar. Besinlerle veya sigara gibi
alışkanlıklarla vücuda giren siyanürü etkisiz hale getirir. Eksikliğinde
dilde hassasiyet, şişme, kızarma, hayal görme, depresyon, adalelerde
kasılmalar, sinir iltihaplarına bağlı olarak el ve ayaklarda uyuşma,
karıncalanma, yanma şikayetleri oluşur .
B12 vitamini hangi besinlerde bulunur: Süt, yumurta akı, peynir,
balık, karides, dana eti, dana karaciğeri, böbrek, midye, dil balığı,
ringa balığı, uskumru, sardalya
C vitamini
Vücudumuz C vitaminini üretemez bitkiler ve bazı hayvanlar bu vitamini üretebilmektedir. Besinlerle alınan vitamin 2 saat içersinde kullanılır 4 saat sonunda kandan uzaklaşır. Yaraların iyileşmesini, damarların sağlıklı olamalarını sağlar.Vücudun savunma sistemini artırıcı etkisi vardır. Histamin yapımını azaltarak allerjik olayların şiddetini düşürür.
Eksikliğinde diş eti kanamaları ve
çekilmeleri olur. Göz merceği ve akciğer gibi yapılarda antioksidan
olarak çalışır.
C vitamini hangi besinlerde bulunur: Siyah üzüm, narenciye, çilek,
kavun, karpuz, yeşil biber, maydanoz, brokoli, havuç, soğan, bezelye,
muz, kabak, lahana, ıspanak
D vitamini
İnce bağırsaklardan kalsiyum ve fosforun emilimini
düzenleyerek kemik büyümesi, sertleşmesi ve tamiri üzerinde etkili olur.
Böbrek hastalıklarında düşük kan kalsiyumu seviyesini düzenler. Kas
kasılmalarını önler. Kalsiyumla birlikte kemik gelişimini kontrol eder.
Bebekler ve çocuklarda kemik ve dişlerin normal gelişme ve büyümesini
sağlar.
D vitamini hangi besinlerde bulunur: Balık yağı, balık, yumurta,
tereyağı, ringa balığı, uskumru fileto, somon balığı, tuna balığı
E vitamini
Antioksidan etkilidir. Alzheimer hastalığının ilerlemesini
yavaşlatır. Yaşlı kişilerde bağışıklık sistemini güçlendirir.
Hücrelerin daha uzun yaşamasını ve yenilenmesini sağlar . Timus bezini
ve alyuvarları korur.
E vitamini hangi besinlerde bulunur: Buğday, tohumlu besinler, soya
fasülyesi yağı, arı sütü, ceviz, marul, tere, kereviz, maydanoz,
ıspanak, lahana, mısır yağı, mısır, yulaf
K vitamini
Kan pıhtılaşmasında önemli rol oynar. Genellikle vücutta
bağırsak bakterileri tarafından sentezlenir. Karaciğere gelen K vitamini
burada üretilen bazı pıhtılaşma faktörlerinin yapımında rol alır. K
vitamini takviyesi yanlızca kanamalı hastalarda verilir.
K vitamini hangi besinlerde bulunur: Ispanak,kabak, marul, yeşil
domates, yeşil biber, inek sütü, peynir, tereyağı, yumurta, kırmızı et,
pirinç, mısır, muz, şeftali, çilek
Diğer vitaminler
Çinko
Deniz ürünleri, et, karaciğer, fındık, süt ve yumurtada bulunur.
Yararları: Büyümenin ve cinsel gelişimin normal olmasını, yaraların iyileşmesini sağlar.
Eksikliği: Büyüme geriliği, iştahsızlık, eklemlerde şişme. odern yaşam hareketsizlik için yüzlerce buluş getirdi.
Demir
Demir, bakır ve kalsiyum gibi bazı minerallerin emilimi ve kanda oksijeni taşıyan kırmızı kan hücrelerinin ve çeşitli enzimlerin üretimi için gereklidir. Ayrıca, bağışıklık sistemini de güçlendirir. Günlük ihtiyaç 8 - 10 mg kadardır. Bu miktar gebelik, emzirme ve adet dönemlerindeki kadınlarda biraz daha fazladır. Yumurta sarısı, et, balık, ciğer, yeşil yapraklı sebzeler, fasulye, fındık ve dalakta bulunur.
Yararları: Hemoglobin yapımı, metabolizmanın uyarılmasına yarıyan enzimlerin yapılmasını sağlar.
Eksikliği: Kansızlık, oksijen kullanımında yetersizlik.
Fosfor
İnsan vücudunda, kemik ve diş oluşumunda, hücre büyümesi ve onarımında, enerji üretiminde, kalp kasının kasılmasında, sinir ve kas hareketlerinde, böbrek işlevlerinde önemli rol oynar. Süt ürünleri, sakatatlar, et ve kurubaklagillerde bulunur.
Yararları: Kemik ve diş yapısını oluşturur.
Eksikliği: Halsizlik ve kalsiyum kaybı.
Kalsiyum
Süt ve süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, kuru meyveler, fındık, narenciye ve bazı balıklarda bulunur.
Yararları: Kemik ve dişlerin oluşumunu ve sağlıklı kalmasını, kanın
pıhtılaşmasını, kasların kasılmasını sağlar. Sinir iletişimlerini
gerçekleştirir.
Eksikliği: Büyüme geriliği, kemik yumuşaması, raşitizm.
Magnezyum
Soya fasulyesi, fındık, süt, balık, yeşil yapraklı sebzeler ve tahıllarda bulunur.
Yararları: Kemik ve dişlerin gelişimini ve sağlıklı kalmalarını,
sinir iletişimlerini ve kasların kasılmalarını, enerji oluşumunu sağlar.
Eksikliği: Büyüme geriliği, davranış bozukluğu, sinir ve kas çalışmasında bozukluk.
Potasyum
Et, süt, sebze, meyveler ve işlem görmemiş huhubatta bulunur. Lahana, brokoli, pazı gibi yeşil yapraklı sebzeler, zeytin, balık, portakal suyu, patates, muz, hurma, incir, avokado, kayısı, badem, fındık ve süt ürünlerinde bol miktarda bulunur. Ayrıca yüksek potasyum içeren besinler ile beslenen kişilerde hipertansiyon riski düşmektedir.
Yararları: Kasların çalışması, sinir uyarımı, vücudun su dengesinin
sağlanması. Potasyum beslenmede çok önemlidir. Hücrelerde asıl pozitif
katyondur. Bu yüzden potasyum, vucuttaki sıvı ve elektrolit dengesini
sağlar. Ve de kas kasılması ve sinir akımı gönderimi bakımından
gereklidir.
Eksikliği: Kramplar, kaslarda yorgunluk. Vucut sıvısında potasyum
eksik olursa ishal ve kusma oluşur, ölüme kadar gidebilir. Potasyum
eksikliğinde, kaslarda güçsüzlük, kalp atışında anormallik, dolaşım
bozukluğu, reflekslerde yavaşlamalar, hatta nefes almada güçlük,
halsizlik görülen belirtilerdir. Yetişkin bir insan günde 4,000 mg
potasyum almalıdır. Dengeli beslenen kişilerde potasyum eksikliği
görülmez.
Sodyum
En çok tuz, füme etler, süt ve süt ürünlerinde bulunur.
Yararları: Vücudun suyunu dengeler, sinir iletişimlerini ve kasların kasılmalarını sağlar, kalbin normal atış ritmini korur.
Eksikliği: Kramplar, iştahsızlık, uyumsuz
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder